eritasardakan

ՉՄՇԿԱՍԱՀՔ. ՆՈՐԱՁԵՎ ՄԱՐԶԱՁԵՎ ՆԱԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

Թեպետ բուհերում քննաշրջանը դեռ չի ավարտվել, գրեթե բոլորիս տներում նախատոնական իրարանցում է, բայց շատ երիտասարդներ նույնիսկ այս օրերին չեն մոռանում առողջ ապրելակերպի, լավ մարզավիճակ ունենալու մասին: Վերջին տարիներին Հայաստանում, ի թիվս այլ մարզաձեւերի, նորաձեւ է դարձել չմշկասահքով, ավելին` գեղասահքով զբաղվելը: Օրերս ես էլ որոշեցի առաջին անգամ փորձել, թե ինչ է նշանակում չմուշկներով կանգնել սառույցի վրա եւ ջանալ չընկնել: Պատկերացրեք` ամենեւին էլ հեշտ գործ չէ, բայց, հուրախություն էքստրիմի սիրահարների, լավ փորձություն է եւ նաեւ` հաճելի, չնայած որ հետո տուն ես վերադառնում բազմաթիվ կապտուկներով: Երբ գրանցվում էինք մուտքի տոմսեր ձեռք բերելու համար, Կարեն Դեմիրճյանի անվան մարզահամերգային համալիրի սահադաշտի տոմսավաճառը զգուշացրեց. «Այսօր այնքան ենք դիմել շտապօգնության ծառայությանը, որ արդեն մեր զանգերին չեն պատասխանում, պետք է զգույշ լինել եւ պահպանել անվտանգության կանոնները»: Ցավոք, սահադաշտում չկան համապատասխան մասնագետներ (ինչպես, ասենք, շատ լողավազաններում), որոնք կօգնեն նորեկներին, կծանոթացնեն այս մարզաձեւի այբուբենին. այդպես եւ հաջորդ անգամ գալու ցանկությունը չի մարի, եւ ավելի քիչ կապտուկներ կվաստակես, մուտքի տոմսի համար վճարված 2000 դրամդ էլ ջուրը չի ընկնի: Բոլոր նրանց համար, ովքեր որոշեցին առաջիկա օրերին այցելել սահադաշտ, ներկայացնում ենք որոշ մանրամասներ մարզաձեւի պատմությունից:

Հայաստանում գեղասահքը վերջին տարիներին ավելի սիրված դարձավ ձմռան ամիսներին Կարապի լճում գործող բացօթյա եւ մարզահամերգային համալիրում գործող միջազգային բոլոր չափանիշներին համապատասխանող սահադաշտերի, նաեւ ռուսական ու հայկական հեռուստաաալիքներով ցուցադրված «սառցային» հեռուստանախագծերի շնորհիվ: Չմշկասահքի եւ պարարվեստի խաչմերուկներում ստեղծված այս մարզաձեւը, հիրավի, այսօր շատերին է գրավում: Ձեւավոր չմշկասահքը` գեղասահքը, սկիզբ է առել ոչ վաղուց` 19-րդ դարի 60-ական թվականներին: Ոսկորից, երկաթից պատրաստված չմուշկները, որպես տեղաշարժման միջոց, հայտնի են 13-14-րդ դարերից: Չմշկասահքի հայրենիքը Հոլանդիան է: 19-րդ դարի վերջին գեղասահքն արդեն տարածված էր շատ երկրներում: 20-րդ դարի սկզբից սկսեցին անցկացվել գեղասահքի Եվրոպայի եւ աշխարհի առաջնություններ: 1924 թվականից գեղասահքն ընդգրկվել է Օլիմպիական խաղերի ծրագրում:

Ձմեռային ամենագեղեցիկ եւ հրապուրիչ մարզաձեւերից մեկը մեր հանրապետություն մուտք է գործել 1972 թվականին: Այդ տարիներին հեռուստատեսությամբ ցուցադրվում էին խորհրդային գեղասահորդներ, համաշխարհային մեծության մարզիկներ Լյուդմիլա Բելոուսովայի եւ Օլեգ Պրոտոպոպովի, Լյուդմիլա Պախոմովայի եւ Ալեքսանդր Գորշկովի, Իրինա Ռոդնինայի եւ Ալեքսանդր Զայցեւի ելույթները, գեղասահքի Եվրոպայի, աշխարհի առաջնությունները: Մարզաձեւի հանդեպ առաջացած մեծ հետաքրքրությամբ ու սիրով էր պայմանավորված Հայաստանում արհեստական սառույցով առաջին սահադաշտի ստեղծումը: Մեր երկրում այս մարզաձեւի զարգացման համար պատասխանատու է գեղասահքի հանրապետական ֆեդերացիան: Երեւանում ձեւավոր չմշկասահքի մանկապատանեկան մարզադպրոցը գտնվում է Շենգավիթ համայնքում: Դպրոց կարող են ընդունվել 4-6 տարեկանից: Հայաստանցի մարզիկները հնարավորություն ունեն մասնակցելու պաշտոնական տարբեր մրցումների, այդ թվում Եվրոպայի, աշխարհի առաջնությունների, Օլիմպիական խաղերի, սակայն լուրջ հաջողությունների մասին, ցավոք, առայժմ չենք կարող խոսել: Մեր հանրապետությունը ներկայացնող գեղասահորդներից լավագույն արդյունք ցույց է տվել Անաստասիա Գրեբյոնկինա-Վազգեն Ազրոյան զույգը: Նրանք Իտալիայի Թուրին քաղաքում կայացած գեղասահքի Եվրոպայի առաջնությունում գրավել են 11-րդ հորիզոնականը: Մասնակցել են երեք Օլիմպիադայի:

Անցնող տարում հաջողությունն ուղեկցեց պատանի գեղասահորդներ Սարգիս եւ Սլավիկ Հայրապետյաններին: Տալլին քաղաքում կայացած գեղասահքի միջազգային մրցաշարում Սարգիս Հայրապետյանը հաղթող ճանաչվեց, իսկ Սլավիկը զբաղեցրեց երկրորդ տեղը: Տղաները մարզվում են Ռուսաստանի Դաշնությունում եւ այժմ նախապատրաստվում են անգլիական Շեֆիլդ քաղաքում կայանալիք Եվրոպայի առաջնությանը: Հուսանք, որ հաջողությունն այնտեղ էլ կուղեկցի եղբայրներին, որոնց մարզիչն, ի դեպ, նրանց հայրն է` գեղասահքի ՀՀ հավաքականի նախկին գլխավոր մարզիչ Ս.Հայրապետյանը:

Արժե նշել, որ աշխարհահռչակ շատ գեղասահորդներ ելույթ են ունեցել եւ այժմ էլ հանդես են գալիս Արամ Խաչատրյանի «Սուսերով պարի» ու «Դիմակահանդեսի» վալսի հնչյունների ներքո: Իսկ վերջերս գեղասահորդներին ոգեշնչում է նաեւ Արա Գեւորգյանի երաժշտությունը:


Ն.Հ.