www.eter.am


ՀԻՆ ՈՒ ՆՈՐ ՏԱՐԻՆԵՐԻ ՍԱՀՄԱՆԱԳԾԻՆ


Սիրելի բարեկամ, շուտով կլրանա հինգ տարին, ինչ մեր շաբաթաթերթի «Երիտասարդական» էջը ապրում եւ գործում է միայն քեզ համար: Այս տարիների ընթացքում մենք ծանոթացել ենք մեր ավագ սերնդի ներկայացուցիչների անցած ուղուն, նրանց ապրած կյանքին, դասեր ենք քաղել նրանց կենսագրություններից «Երբ ես ուսանող էի» խորագրի ներքո տպագրված զրույցների միջոցով, միասին բարձրացրել ենք մեր շրջապատում առկա խնդրահարույց հարցեր «Ինչն է ինձ անհանգստացնում» խորագրի ներքո, դրվատել ենք մեր կյանքում առկա լավն ու  դրականը «Ինչ լավ է, որ…» վերնագրով հրապարակումներում, ճանաչել ու վերհիշել ենք մեր հերոսներին Արցախյան ազատամարտի, Հայաստանի Հանրապետության անկախության եւ հայոց բանակի կազմավորման 20-ամյակին նվիրված հրապարակումների միջոցով: Անդրադարձել ենք հայոց բանակում առկա խնդիրներին, փորձել ենք գտնել դրանց պատճառները, դրանք կանխելու, վերացնելու միջոցները, անդրադարձել ենք կրթական ոլորտի խնդիրներին, հետեւել ենք ուսանողական կյանքի անցուդարձին, մշակութային կյանքին, երիտասարդական ժամանցին, հասարակական-սոցիալական կյանքի ուշագրավ իրադարձություններին, խոսել ենք մեր երկրում արժանապատիվ ապրելու մեր իրավունքի մասին եւ այլն: Մեր էջը միշտ հագեցած է եղել քննադատական հոդվածներով, բայց մենք գիտենք գնահատել նաեւ այն ամեն լավը, որ արվում է մեզ` երիտասարդներիս համար, ուստի տարեվերջյան համարում որոշեցինք անդրադառնալ մի շարք կարեւոր իրադարձությունների, որոնք 2011-ի ընթացքում կատարվել են մեր կյանքում` ակնկալիքով, որ մեր ապագան մեր ձեռքերով մենք կներկենք վառ գույներով:

2012-Ի ՏԱՐԵՄՈՒՏԻՆ ՆԱԽԱԳԱՀ ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ ՀԱՆԴԻՊԵԼ Է ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ԳԻՏՆԱԿԱՆՆԵՐԻ ՀԵՏ

Նախագահ Սերժ Սարգսյանն Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամում օրերս հանդիպում է ունեցել ավելի քան երկու տասնյակ երիտասարդ գիտնականների հետ: Հանրապետության ղեկավարի հետ նրանք քննարկել են երիտասարդ գիտնականների աշխատանքային պայմանների բարելավման, նրանց առաջխաղացման հնարավորությունների, երիտասարդ գիտնականների կողմից իրականացվող ծրագրերին աջակցության, ինչպես նաեւ գիտության բնագավառի վերաբերյալ օրենսդրության բարեփոխումների եւ արդի պահանջներին համապատասխանեցման, հասարակության մեջ գիտնականների հեղինակության բարձրացման ուղղությամբ աշխատանքների իրականացման վերաբերյալ հարցեր: Սերժ Սարգսյանը նշել է, որ յուրաքանչյուր տարվա համար երիտասարդ գիտնականներին ֆինանսական աջակցության նպատակով կհատկացվի 100մլն դրամ, որը կտրամադրվի գոյություն ունեցող հիմնադրամներից մեկի միջոցով: Նախագահը հանդիպման մասնակից երիտասարդներին առաջարկել է քննարկել այդ միջոցներն արդյունավետ տնօրինելու սկզբունքները, ծրագրային ուղղություններն ու ընթացակարգերը:


ՆԱԽԱԳԱՀԻ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ՄՐՑԱՆԱԿ` ԱՐՎԵՍՏԱԳԵՏՆԵՐԻՆ


Ամփոփելով տարին` չենք կարող անտեսել նաեւ 2011-ին ՀՀ նախագահի երիտասարդական մրցանակին արժանացած երիտասարդ ստեղծագործողներին: Տեղեկացնենք, որ ՙՊողոսյան հիմնադրամի՚ կողմից հովանավորվող ՀՀ նախագահի երիտասարդական մրցանակին այս տարի կերպարվեստի եւ կինոյի բնագավառում արժանացել է Վահե Հակոբյանը` ինքնադիմանկարների շարքի համար, Սարգիս Բաբայանը` «Շարք Աստվածաշնչից» քանդակաշարի համար: Գրականության բնագավառում նախագահի մրցանակի է արժանացել երիտասարդ ստեղծագործող Լիլիթ Կարապետյանը «Նորից երկուշաբթի», «Չգիտեմ», «Կոր պատմվածք», «Հենակով ստվերներ», «Մենախոսություն երկու ձայնով» պատմվածքների համար:  Հարություն Հովակիմյանը նախագահի մրցանակի է արժանացել «Երբ մենք չաղոթեցինք» բանաստեղծությունների ժողովածուի համար: Դասական երաժշտության բնագավառում «Գործիքային կատարում» անվանակարգում մրցանակի է արժանացել նաեւ Արմեն Մանասյանը (դաշնամուր) լավագույն կատարման համար:

1% ԳԻՏԵԼԻՔ` ՍԵՐՈՒՆԴՆԵՐԻՆ

2011-ի կարեւոր իրադարձություններից էր մարտ ամսին Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի (ՀՊՏՀ) մեծ դահլիճում տեղի ունեցած «1% գիտելիք, սերունդներին» խորագիրը կրող աշխատանքների շնորհանդեսը: Հիշեցնենք, որ Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամի եւ ՀՊՏՀ Բնօգտագործման տնտեսագիտության ամբիոնի համագործակցության արդյունքում բուհի 3-րդ կուրսի 15 ուսանողներ wikipedia ազատ հանրագիտարանի հայկական ռեսուրսները կհամալրեն բնապահպանության ոլորտին վերաբերող 140 հոդվածներով: Ծրագրի նպատակն է ժամանակակից տեխնոլոգիաների դաշտում հզորացնել հայկական ռեսուրսները, երիտասարդներին ներգրավել գիտական աշխատանքներում: Ծրագիրը շարունակական է լինելու, որի շրջանակներում wikipedia ազատ հանրագիտարանի հայկական ռեսուրսները կհամալրվեն նաեւ այլ ուսանողական աշխատանքային խմբերի կողմից:


ՄԵՆՔ ՉԵՆՔ ՄՈՌԱՆՈՒՄ. ՉԴԱՏԱՊԱՐՏՎԱԾ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

1988-90թթ. Բաքվից 20կմ հեռավորության վրա գտնվող Սումգայիթ քաղաքում ադրբեջանցիները ծրագրված կերպով իրականացրին հայկական կոտորածներ:  Ջարդերն իրականացվեցին ադրբեջանական իշխանությունների գիտությամբ եւ համաձայնությամբ, ինչին նախորդել էին հակահայկական քարոզչությունն ու ամբոխի անկարգությունները: Սումգայիթի ցեղասպանության փաստի քողարկումը, միջազգային հանրության կողմից կատարվածն արժանի կերպով չդատապարտելը նպաստեցին Ադրբեջանում իրավիճակի հետագա վատթարացմանը, հանգեցրին 1990թ. հունվարին Բաքվի կոտորածներին: Ուստի Հայաստանում գործող շուրջ 40 երիտասարդական կառույցների, այդ թվում ՀՀԿ, ԲՀԿ, ՕԵԿ երիտասարդական կազմակերպությունների, «Նիկոլ Աղբալյան» ուսանողական միության, ՙՄիասին՚ շարժման, ինչպես նաեւ մի շարք այլ ուսանողական եւ երիտասարդական կազմակերպությունների ներկայացուցիչ մի քանի հազար  երիտասարդներ, անկախ քաղաքական հայացքներից, հետաքրքրությունների շրջանակներից, միավորվելով Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամի նախաձեռնության շուրջ, փետրվարի 28-ին կայացած երթի միջոցով իրենց բողոքի ձայնը բարձրացրին ընդդեմ կատարվածի եւ հանուն դրա դատապարտման: Դեռ չի ճանաչվել Հայոց ցեղասպանությունը, չի դատապարտվել սումգայիթյան հանցագործությունը, չի ավարտվել Արցախյան պատերազմը: Սա Հայաստանի Հանրապետությունն է, բայց ոչ Ազատ, Անկախ, Միացյալ Հայաստանը: Մենք դեռ անելիքներ շատ ունենք: Ցեղասպանության ճանաչմանն է ուղղված նաեւ ՀՅԴ «Նիկոլ Աղբալյան» ուսանողական միության կողմից ամեն տարի  ապրիլի 24-ին կազմակերպվող ջահերով երթը դեպի Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր:

ԱՆԿԱԽՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՆԿԱԽ ՍԵՐՆԴԻ ԱՉՔԵՐՈՎ

Այս տարի մեր երկիրը տոնեց իր անկախության 20-ամյակը: Դեռ տարեսկզբից մեկնարկել էին տոնական միջոցառումները: Բայց ամենատպավորիչը սեպտեմբերի 21-ին Հանրապետության հրապարակում կայացած զորահանդեսն էր, որին հետեւում էր համայն հայությունը` Հայաստանում եւ սփյուռքում: Այս տոնակատարություններից  անմասն չմնաց անկախության սերունդը, կազմակերպվեցին զանազան միջոցառումներ: Դեկտեմբեր ամսին Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամի նախաձեռնությամբ հիմնադրամի` Աբովյան փողոցի երիտասարդական կենտրոնում տեղի ունեցավ «Անկախությունն անկախ սերնդի աչքերով» երկօրյա լուսանկարչական ցուցահանդես:




ՁԵՎԱՎՈՐՎԵՑ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԸ

ՀՀ ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանի` 2011թ. մարտի 28-ի կարգադրությամբ ստեղծվել է Երիտասարդական խորհրդարան, որը կգործի ԱԺ գիտության, կրթության, մշակույթի, երիտասարդության եւ սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովին կից: Երիտասարդական խորհրդարանն իր նիստերը կգումարի ԱԺ նիստերի դահլիճում, խորհրդարանին կտրամադրվեն աշխատասենյակներ, որտեղ հանձնաժողովները կկարողանան իրենց նիստերն անցկացնել: Ինչպես ԱԺ-ում, այստեղ էլ գործում է 12 հանձնաժողով: Երիտասարդական խորհրդարանի առաջին նիստը գլխավորեց տարիքով ամենաավագ անդամը` Կարեն Պետրոսյանը: Խորհրդարանի նախագահը ռոտացիոն հիմունքներով պարբերաբար փոխվելու է: Ի դեպ, ՀՀ Երիտասարդական խորհրդարանն օրերս ԵՊՀ Պալեանների անվան դահլիճում, Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի նախաձեռնությամբ, կազմակերպել էր «Երիտասարդության մասին» օրենքի նախագծի հանրային քննարկում:

ՄԵՐ ԲԱՆԱԿԸ 20 ՏԱՐԵԿԱՆ Է

2012-ին հունվարի 28-ին հայոց բանակը կտոնի իր կազմավորման 20-ամյակը: Մեր բանակը մեր հասակակիցն է: Յուրաքանչյուր երիտասարդ տղայի կյանքում ամենից կարեւորն ու պատասխանատուն հարազատ երկրի հանդեպ պարտքը կատարելն է, հայոց բանակի զինվոր դառնալը: Ուստի չմոռանանք Ամանորի գիշերը տոնական սեղանի շուրջ բարձրացված կենացներից մեկն էլ նվիրել այն բոլոր երիտասարդ զինվորներին ու սպաներին, ովքեր անքուն աչքով հսկում են մեր երկրի խաղաղությունը:

www.eter.am

Բանակը եւ մտավորականությունը

ՇԱՎԱՐՇ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ. ՄԻԱԿ ՕՊԵՐԱՏՈՐԸ, ՈՒՄ ՀԱՋՈՂՎԵԼ ԷՐ ՏԵՍԱԳՐԵԼ ՇՈՒՇԻԻ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒՄԸ 

Շավարշ Վարդանյանն այն եզակի լրագրող-օպերատորներից է, ովքեր մեր ազատագրական պայքարի տարիներին չերկնչեցին մեկնել Արցախ, լինել հայ զինվորի, հայ մարտիկի կողքին, արձանագրել ու տեսագրել նրա մարտական սխրանքի ուղին, որ ի պահ հանձնեն սերունդներին: Նա այն մարդկանցից է, ովքեր հայի արդար պահանջը լսելի էին դարձնում գերտերություններին, ովքեր իրենց տեսանյութերով համայն աշխարհին պատմում էին հայության պայքարի մասին: ՀՀ կառավարության կողմից Շավարշ Վարդանյանը պարգեւատրվել է «Արիության համար» մեդալով, ՀՀ պաշտպանության նախարարության կողմից` «Մարշալ Բաղրամյան» մեդալով եւ անվանական զենքով: ԼՂՀ կառավարության կողմից պարգեւատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով, իսկ ՀՀ մշակույթի նախարարության կողմից` «Ոսկե» մեդալով: 1992-ին պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանի առաջարկով հայոց նորաստեղծ բանակում հիմնադրել է մամուլի եւ լրատվության վարչությունը` մինչեւ 1995-ը աշխատելով որպես վարչության պետի տեղակալ: Այս շաբաթ մեր խորագրի հյուրը ռեժիսոր, օպերատոր Շավարշ Վարդանյանն է:


-Ծնվել եմ Գյումրիում: Դպրոցն ավարտելուց հետո ծառայել եմ խորհրդային բանակում, այնուհետ ընդունվել եմ Երեւանի գեղարվեստաթատերական ինստիտուտ, բայց զգում էի` ինձնից դերասան դուրս չի գա: Ուսումս կիսատ թողեցի, մեկնեցի Մոսկվա: 1977-1982թթ. սովորեցի Մոսկվայի համամիութենական կինոինստիտուտի կինոօպերատորական ֆակուլտետում: Վերադարձա Հայաստան: Հիշում եմ` ռուսական «Լենֆիլմ» կինոստուդիայի նկարահանող խումբը մեզ մոտ էր, նկարահանումներ էին անում: Գնացի, ծանոթացա նրանց հետ, ընկերացա: Ինձ իրենց հետ Լենինգրադ տարան: Սկզբում որպես բանվոր էի աշխատում, հետո որպես լուսավորող, աստիճանաբար մտերմացա օպերատորների ասիստենտների հետ ու նրանցից շատ բան սովորեցի` ժապավեն լիցքավորել, աշխատել տեխնիկայի հետ եւ այլն: Մի անգամ, երեւի իմ բախտից էր, օպերատորներից մեկի ասիստենտը հիվանդության պատճառով բացակայում էր, ես նրան փոխարինեցի, եւ այդպես սկսվեց իմ մասնագիտական կարիերան: Որոշ ժամանակ այնտեղ աշխատելուց հետո վերադարձա Հայաստան: Միմյանց հետեւից նկարահանվեցին բազմաթիվ ֆիլմեր` «Ձնծաղիկներ եւ էդելվեյսներ» (1981թ., գֆ, օպերատոր), «Ամենատաք երկիրը» (1982թ., գֆ, բեմադրող օպերատոր), «Կտոր մը երկինք» (1982թ., գֆ, օպերատոր), «Ճանապարհ դեպի Սասունցի Դավիթ» (1987թ., գֆ, բեմադրող օպերատոր) եւ այլն:


-Բայց աստիճանաբար թեման փոխվեց:


-1988-1990 թվականներին բոլորիս կյանքը փոխվեց: Ով ինչ անում էր` պետք է կապված լիներ Արցախի կամ Հայաստանի անկախացման հետ: Հայրենիքը բոլորիս օգնության կարիքն ուներ, եւ ամեն ոք անում էր այն, ինչ կարող էր. մեկը զենքով էր կռվում, կանայք թիկունքն էին պահում, մտավորականությունը հոդվածներ էր հրապարակում, գրքեր տպագրում, ժողովրդին պայքարի ոգի ներարկում, իսկ մենք` օպերատոր, ռեժիսոր, լրագրող…, պատմության համար արձանագրում էինք այն, ինչը հետո պետք է վկայությունը դառնար մեր արդարացի պայքարի: 1988-ից մինչեւ 1994-ի մայիսը` զինադադարի հռչակումը, ակտիվորեն մասնակցել եմ Արցախի համար մղվող ազատագրական պայքարին: Եղել եմ Արցախյան հերոսամարտի թեժ կետերում` նկարահանել եմ 1000 ժամից ավելի պատմափաստավավերագրական կադրեր, որոնք պատկերում են իր հողի անկախության համար պայքարող ազատատենչ հայի իսկական կերպարը, պատմում մեր ժողովրդի ոգու ուժի ու տոկունության մասին: Այդ կադրերը, իբրեւ յուրօրինակ մասունք, հետագա սերունդներին կհիշեցնեն հերոսամարտի եւ հայրենիքի ճակատագրով տոչորվող մարդկանց կյանքն ու պայքարը, նրանց կատարած սխրանքները: Այս ամենն ամփոփվել է նաեւ մի շարք հեղինակային եւ այլ ֆիլմերում` «Հայաստան», «20 օր Արցախում», «Ցեղի կանչը», «Սպիտակ արջը», «Վկայություն», «Թիրախ», նաեւ` «Հենման կետ», «Թատերական հրապարակ», «Պարետային ժամ», «Ղարաբաղյան շարժում», «Շրջափակում»:


-Դուք այն եզակի օպերատորն էիք, ում հաջողվել էր տեսագրել Շուշիի ազատագրման բացառիկ կադրերը: Փաստորեն Շուշին յուրովի ՞  էինք ուզում նվաճել` տեսախցիկներո ՞ վ:


-Արդեն գիտեինք, որ նախատեսվում է Շուշիի ազատագրման օպերացիան: Պայմանավորվել էի մի քանի գործընկեր օպերատորների հետ, որ մի քանի կողմից նկարահանենք հարձակումը, մերոնց մուտքն ու բերդաքաղաքի ազատագրումը. չէ ՞  որ դա պատմական աննախադեպ իրողություն էր դառնալու, սերունդների համար անչափ կարեւոր ժառանգություն: Ոմանք համաձայնեցին իմ` փոքր-ինչ խենթ թվացող առաջարկի հետ, ոմանք վախեցան` դժվար կլինի գրոհի ընթացքում տեսախցիկ միացնել ու տեսագրել… Հետո, երբ գործողությունը պսակվեց մերոնց հաղթանակով, պարզվեց, որ միայն ես եմ նկարել… Անգամ նրանք, ովքեր խոստացել էին օգնել, ուղղակի լքել էին իրենց «դիրքերը»: 18 տեսաերիզ նկարել էի, 36 ժամ չէի հեռացել տեսախցիկից: Ցավոք, ինքնաթիռը, որով տեսանյութերն էինք տեղափոխում, պայթեցրին: Ահա թե ինչու հիմա այդ կադրերը չկան: Այդ իրադարձությունների ժամանակ ծանր վիրավորվեցի: Սակայն ապաքինվելուց անմիջապես հետո մեկնեցի ճակատ, այս անգամ որդուս հետ` Ֆիզուլի, Հորադիզ… Այդ ժամանակ արդեն աշխույժ աշխատում էր ՊՆ լրատվության վարչության «Զինուժ» ծրագիրը: Եթեր էին հեռարձակվում իմ եւ ընկերներիս տեսագրությունները, մեր պատրաստած հաղորդումները` ազատամարտիկների, ազատագրված տարածքների մասին, ցուցադրվում էին տեսանյութեր առաջին գծից եւ այլն: Մենք դարձել էինք Արցախի նոր պատմության վավերագրողները…
Անցան տարիներ, շատ ու շատ զինվորականների նման ես էլ անցա կենսաթոշակի ու թողեցի զինվորական գործը, բայց քանի դեռ ուժ ու ավյուն ունեմ, ծառայելու եմ հայրենիքիս: Զբաղվում եմ երիտասարդ օպերատորների կրթությամբ: Երեւանի թատրոնի եւ կինոյի ինստիտուտում դասավանդում եմ «Կինոօպերատորական գործ» առարկան:


-Պարոն Վարդանյան, թերեւս այն տարիներին Հայաստանում եւ Արցախում յուրաքանչյուրը յուրովի, իր ուժերի ներածին չափով նպաստել է ընդհանուր գործին: Դուք էլ նշանակալի ավանդ ունեք հայոց բանակի կազմավորման, մեր անկախության ձեռքբերման գործում: Ի՞նչ կմաղթեք 2012-ին իր կազմավորման 20-ամյակը տոնող մեր բանակին:


-Ֆիզիկական մեծ ուժ, առողջ հոգի, ոգեղեն ամրություն: Ես հայ մայրերին ու քույրերին կոչ եմ անում չպատսպարել, չթաքցնել իրենց որդիներին, եղբայրներին սեփական երկրից: Ես պահեմ, դուք պահեք, բոլորս հրաժարվենք զենք վերցնելուց, իսկ ո ՞ վ պետք է մեզ պահի: Մեզանից յուրաքանչյուրը պարտավոր է կատարել հայրենիքի հանդեպ իր պարտքը: Երեխան` դեռ նորածին, արդեն զինվոր պիտի դաստիարակվի. այդ է պարտադրում մեր երկրի աշխարհաքաղաքական դիրքը: Մեր երկիրն այսօր կրճատվել, մի բուռ է դարձել, որովհետեւ մենք երբեք հզոր, հոգեպես առողջ, միասնական, կազմավորված բանակ չենք ունեցել: Այսօր ունենք ամուր բանակ, ամենքս պիտի ջատագով լինենք մեր բանակին, ամենքս պետք է աջակցենք, որպեսզի մեր բանակը ուժեղ լինի ու հզոր:


ՆԱԻՐԱ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ