www.eter.am

#9 (875) 03.03.2011

ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅԱՆ ԳԱՂՏՆԻՔՆԵՐԸ. ԽՈՋԱԼՈՒ

Օրերս ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետում երիտասարդ դասախոս Վահրամ Տեր-Մաթեւո

սյանը դասախոսություն կարդաց «Ադրբեջանի հակահայկական քարոզչությունը. Իվանյանի (նախկին Խոջալուի) օրինակը» խորագրով: Բանախոսը տեսաշարի, քարտեզների եւ լուսանկարների միջոցով մանրակրկիտ ներկայացրեց 19 տարի առաջ տեղի ունեցած դեպքերը, տվեց դրանց քաղաքական գնահատականը: «Դասախոսության նպատակն է ցույց տալ, որ այդ իրադարձության մեկնաբանության ադրբեջանական տեսակետը չի դիմանում անգամ ամենահարմարվողական քննադատությանը: Վերջին տարիներին Ադրբեջանի ծավալած քարոզչական հնարները ցույց են տալիս, որ Խոջալուի վերաբերյալ այդ երկրի քարոզչության զինանոցը սպառվել է: Կառչելով փաստերի ակնհայտ նենգափոխումներից ու դրանց վերարտադրումներից` Ադրբեջանը փակ շրջան է ստեղծել»,- ասում է Վահրամ Տեր-Մաթեւոսյանը: Բանախոսը նշում է սակայն, որ փոխարենը Հայաստանը եւ ԼՂՀ-ն չեն օգտագործել Խոջալուի ազատագրման փաստավավերագրական ամբողջ զինանոցը: Ըստ նրա` հենվելով դաշտային ու արխիվային աշխատանքների, ռազմական գործողությունը ղեկավարած հրամանատարների ու գործողությանը մասնակցած զինվորների հետ ունեցած զրույցների վրա` կարող ենք եզրակացնել, որ այդ օպերացիայի ռազմաքաղաքական բաղադրիչի վերականգնումը, ինչպես նաեւ

օպերացիայի տեղանքի մանրամասն ներկայացումը ի չիք է դարձնում Ադրբեջանի քարոզչության ցանկացած դրսեւորում: 1992թ. փետրվարի 26-ին ԼՂՀ ինքնապաշտպանական ուժերը ազատագրեցին Իվանյան (նախկին Խոջալու) բնակավայրը: Առնվազն 4 տարի այդ բնակավայրը Ադրբեջանի ղեկավարությունն օգտագործում էր Արցախի մասնատման նպատակով: Ռազմական գործողության ավարտին հաջորդած մի քանի ժամվա ընթացքում Ադրբեջանի քաղաքական ու ռազմական գործիչները անկարող եղան կազմակերպել քաղաքացիական բնակչության անվտանգ տարհանումը նախապես տրամադրված հումանիտար միջանցքով: Ադրբեջանցիների ոչ համակարգված գործունեության պատճառով Ակնի (նախկին Աղդամի) մատույցներում ադրբեջանական ընդդիմադիր «Ժողովրդական ճակատ» կուսակցության զինված խմբավորումների կողմից դիմահար կրակ բացվեց ադրբեջանական դիրքեր շտապող ազգաբնակչության վրա, որի հետեւանքով զոհվեցին Խոջալուի մեծ թվով բնակիչներ: Հետագայում իրականացվեց դիակների խոշտանգում, ինչն էլ ներկայացվեց իբրեւ հայերի ձեռքի գործ:

ՀԱՅ-ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՐՈԶՉԱԿԱՆ ԹԵԶԵՐԸ

Կարեն Վրթանեսյան

1. Ներածություն

Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունն ավելի քան հարյուրամյա պատմություն ունի։ Մերթ սաստկանալով, մերթ արտաքնապես հանդարտվելով՝ այն միշտ ուղեկցվել է փոխադարձ հոգեբանական ու քարոզչական ճնշումներով։

Հակամարտության երկու կողմերն էլ մշակել և օգտագործում են համապատասխան «քարոզչական առասպելաբանություն»՝ բաղկացած փաստերի, առասպելների ու կարծրատիպերի խայտաբղետ խառնուրդից, որի նպատակն է արդարացնել «մերոնց» գործողություններն ու խրախուսել հակառակորդի դեմ ուղղված հետագա քայլերը։ Միաժամանակ նպատակ է դրվում ապամարդկայնացնել (дегуманизировать)հակառակորդին՝ ինչպես «մերոնց», այնպես էլ պայմանականորեն չեզոք երրորդ ուժերի աչքում։ Փորձ է արվում ճնշելու հակառակորդի դիմադրելու կամքը։

Տարիների ընթացքում մշակված քարոզչական ապարատն այսօր էլ որպես զենք օգտագործվում է հայ-ադրբեջանական հակամարտության տեղեկատվական և հոգեբանական, գաղափարախոսական ճակատներում։

Անհավատալի է թվում, բայց առայսօր ոչ մի հայ հետազոտող համակարգված չի զբաղվել հայկական կողմի դեմ ուղղված «քարոզչական առասպելաբանությունը» վատ է ուսումնասիրված։ Մենք որոշեցինք գոնե մասամբ լրացնել այս բացը և հայկական կողմի դեմ օգտագործվող քարոզչական թեզերի ցուցակագրում ու նախնական դասակարգում կատարել։ Աշխատանքին աջակցում են մի շարք անհատներ, ամենազգալի ներդրում ունեն Վահագն Մխոյանը և Անդրեյ Մարինոսյանը։>>>

[Armenian Life]: Gagik Ginosyan -“We Will Dance on the Top of Ararat.”

www.eter.am

#9 (875) 03.03.2011

ԵՐԲ ԵՍ ՈՒՍԱՆՈՂ ԷԻ…

ԳԱԳԻԿ ԳԻՆՈՍՅԱՆ. «ԱՐԾԻՎ-1» ԳՈՒՄԱՐՏԱԿԻ ԴԱՍԱԿԻ ԿԱԶՄՈՒՄ ՄԵԿՆԵՑԻ ԱՐՑԱԽ»

«Ծնվել եմ տոհմիկ էրզրումցու ընտանիքում:

Պապս` Գեւորգ Գինոսյանը, հրաշալի պարող էր, պատմում են, որ նաեւ դ

ափ էր նվագում, երգում էր եւ, չնայած դպրոցական քառամյա կրթությանը, հիանալի մաթեմատիկա գիտեր: 1828-30թթ. Կարապետ սրբազանի առաջնորդությամբ մերոնք գաղթել են իրենց ծննդավայրից եւ հիմնել են Նոր Ախալցխան: Ի դեպ, միշտ երազել եմ, որ այն վերանվանվի Նոր Կարին: «Խանչալ քաշող», «աղա փաշա». հաճախ էին այդպես որակում պատվախնդիր էրզրումցիներին: Ու ես վաղ տարիքից սկսեցի հետաքրքվել, թե որտեղ են իմ արմատները, ուր են հասնում: Երբեմն մտորումներս կիսում էի իմ սիրելի ուսուցչի` Հայրիկ Մուրադյանի հետ: Հիշում եմ, երբ մի օր հարցրի, թե ինչով են իրարից տարբերվում վանեցին,

Էրզրումցին, սասունցին, պատասխանեց. «Վանեցին գաղափարի մարդ է, սասունցին` ոգու եւ պոռթկման, էրզրումցին այդ երկուսի սինթեզն է…»: Հայրս վաղ հասակում զրկվել էր հորից եւ չէր կարողացել հիմնավոր կրթություն ստանալ: Նա միշտ երազում էր, որ իր զավակները կրթվեն, արժանավոր մարդ դառնան: Ես ընդունվեցի Երեւանի ճարտարագիտական ինստիտուտի մեխանիկայի եւ կիբեռնետիկայի ֆակուլտետը: Զուգահեռ հաճախում էի Հայրիկ Մուրադյանի ղեկավարած «Վան համույթը»,- պատմում է «Կարին» ավանդական երգի-պարի խմբի հիմնադիր-ղեկավար Գագիկ Գինոսյանը:

-Պարոն Գինոսյան, փաստորեն Ձեր ուսանողական տարիները համընկան Արցախյան շարժման տարիներին:

-Այո, նստացույցերն ու բողոքի ցույցերը մեծամասամբ հենց ուսանողության նախաձեռնությամբ էին կազմակերպվում: Բայց շուտով հասկացա, որ դրանով հարց չի լուծվի: 1991 թվականն էր, նոր էի ավարտել բուհն ու աշխատում էի Ֆիզիկայի ինստիտուտում. զենք էինք պատրաստում: Գիտեի, որ Անդրանիկն էլ սկզբնական շրջանում զբաղվել է զինագործությամբ, շատ էի ոգեւորվել: Ալեքսանդր Թամանյանի թոռը` կրտսեր Ալեքսանդրը, հայտարարություն էր փակցրել, որ Արցախ մեկնելու համար կամավորներ են պահանջվում: Առանց երկմտելու զինվորագրվեցի: Ինձ հետ նույն ջոկատում էին դասախոս Վալերի Պախալովը, Շվեյցարիայում այժմ ֆիզիկայի մեծահամբավ տեսաբան Արամ Կոծինյանը, ջոկատի բժիշկն էր Անտոն Քոչինյանի որդին` Գագիկը: Մեզ հետ ինստիտուտում աշխատում էր Մարատ անունով պահեստի գնդապետ, նա էլ հակատանկային զ

ենք գործածել սովորեցրեց, մեր կուրսընկեր Նորիկն էլ Արցախ գնաց շինարարական գործերին օգնելու: Եվ այսպես օգոստոսի 31-ին «Արծիվ-1» գումարտակի դասակի կազմում մեկնեցի Արցախ:

-Ինչպե՞ս արձագանքեցին Ձեր որոշմանը ընտանիքի անդամները:

-Հայրս ըմբոստացավ, բայց լավ փաստարկ ունեի, ինքն էր ինձ այդպիսին դաստիարակել եւ չէր կարող խանգարել: Արդեն ամուսնացել էի: Թաքուն էի գնում զինավարժանքների: Եվ մի օր համազգեստս հետս տուն բերեցի, կնոջս ասացի` արդուկիր, ես առավոտյան Արցախ եմ գնում: Արցունքն աչքերին արդուկում էր…

-Ո՞վ էր Ձեզ ոգեշնչում մարտի դաշտում, ի՞նչն էր ուժ տալիս, չէ՞ որ դեռ բավական երիտասարդ էիք:

-Առաջինը Նժդեհը, հետո` Լեոնիդ Ազգալդյանը: Նա իմ եզակի կուռքերից է: Ցավոք, իր ողջության ժամանակ հետը շփվել չկարողացա: 88-ին շատ շատերի համար Ղարաբաղի պայքարը Թատերական հրապարակ միտինգի գալն էր, ոմանց համար` ճառեր արտասանելը: Դեռ այն ժամանակ Լեոնիդն ընկերներին ասում էր. «Այս պայքարը զինված պայքար է դառնալու, պետք է պատրաստվել դրան»: Ու պատրաստվում էր, համախոհների հետ պատրաստվում էր: Լեոնիդի բնակարանը փորձասենյակ էր դարձել, որտեղ զենք էին պատրաստում: Հետո հավաքեց համախոհներին, ավելի ճիշտ` ընտրյալների ու սկսեց զինվոր դաստիարակել` կանոնավոր բանակի զինվոր: Նրա դասն էր. ՙՀրամայողաբար պիտի հոգեփոխվեն կուսակցությունները: Մեր ներքին հակամարտությունները զինակցում են արտաքին թշնամուն` ընդդեմ մեր ժողովրդի եւ երկրի»:

-Պարոն Գինոսյան, ինչպիսի՞ն է այսօրվա` խաղաղ ժամանակների երիտասարդությունը: Դուք մեզ համար էիք նաեւ կռվում, մեզ համար հայրենիք էիք ազատագրում, կարողանո՞ւմ ենք արդյոք հաղթել խաղաղ օրերի պատերազմը:

-Ամեն ամսվա վերջին ուրբաթ օրը Կասկադ եկեք ու տեսեք` ինչ է կատարվում: Այս ու այն կողմ բողոքում են, թե մեր երիտասարդությունը մշակույթը չի պահպանում, չի սիրում, չի հետաքրքրվում ազգային արժեքներով: Կարծում եմ` երիտասարդներին ազգայինը ճիշտ մատուցելու խնդիր կա: Եկեք, տեսեք` ինչ հրաշալի տոն է ամեն ամսվա վերջին ուրբաթը, պարի մեծ տոն, անգամ իրենց բնակարանների պատշգամբներում մարդիկ պարում են` հայկական ազգային պար են պարում: Սա խաղաղ օրերի հաղթանակն է:

Զրուցեց ՆԱԻՐԱ ԹՈԽՍԱՆՑԸ

[Armenian Life]: Gagik Ginosyan -“We Will Dance on the Top of Ararat.”

• March 3, 2011 4:41 pm

By Naira Hambardzumyan

On my way to meet with Gagik Ginosyan, the founder of the Armenian folk dance ensemble “Karin,” I was thinking about Armenian dance, its spiritual strength and mystery and recalled one of Armenian writer George Emin’s lines: “Sassoun* danced and the whole world realized that this was not only dance, but the history of one brave nation.”.>>>